Dennen maken plaats voor karakterbomen en heide (video)

KALMTHOUT – In Grenspark De Zoom – Kalmthoutse Heide is deze week gestart met de tweede fase van het grensoverschrijdende natuurherstelproject LIFE HELVEX.

Tijdens de vorige fase van het project zijn landduinen in ere hersteld. Deze duinen zijn in de ijstijd ontstaan door opgehoopt stuifzand. In de loop der jaren zijn ze vol gegroeid met bomen. Tijdens fase 1 -die in de zomer van 2015 van start ging- zijn er veel bomen weggehaald. Het stuifzand heeft daar nu weer de vrije hand. En dat is al zichtbaar, zegt Frederik Naedts, projectcoördinator van Natuurpunt. “Tijdens de storm van afgelopen zondag is er veel zand spontaan hier naartoe geblazen. We proberen niet enkel natuur te herstellen maar ook het systeem te herstellen: een systeem wat zichzelf in stand kan houden.” Fase 1 werd afgerond in januari 2016. Schapen moeten nu zorgen dat het gebied met landduinen open blijft.

Even verderop is een harvester met grof geweld dennen aan het vellen. Een harvester is een houtoogstmachines die de boom kapt, onttakt en de stam computergestuurd afkort. Alle bomen, behalve die met een blauwe stip moeten gekapt worden. De bomen met blauwe stip zijn bomen met een grillige vorm omdat ze spontaan gekiemd zijn en vele jaren ongestoord hebben

kunnen groeien. Deze bijzondere karakterbomen worden echter verdrongen door rechte dennen. Door de rechte dennen te kappen, krijgen de karakterdennen en -eiken de ruimte om verder te groeien en kan de heide zich ontwikkelen. In de bodem van het bos zitten nog oude heidezaden, die er al tientallen jaren kunnen liggen. Door de strooisellaag te verwijderen, krijgen die zaden licht en warmte en kunnen ze weer kiemen.

Een struik die ook zeker niet mag verdwijnen is wat Naedts betreft de spork. “Waar heide allen in augustus en september nectar geeft, produceert de spork van het voorjaar tot de zomer nectar. In de schaduw van een bos is hij niet zo waardevol voor insecten maar als hij op de open heide staat heeft de plant een enorme aantrekkingskracht op vlinders en bijen”, zegt hij. Nog een reden dus, om het gebied meer open te maken. Zo ontstaat een afwisselend open heidelandschap met karakterbomen en nectarbosjes: Het ideale leefgebied voor een vlinder als het groentje, de gladde slang en de zeldzame nachtzwaluw.

De grootschalige ingrepen zullen ook de wandelaars niet ontgaan. “We proberen het gebied zo veel mogelijk begaanbaar te houden voor bezoekers. Na een dag op en neer rijden met tractoren vegen we het zand van de weg”, zegt de coördinator. Wat bezoekers ook zullen merken zijn de koeien die Natuurpunt volgend jaar in het gebied wil loslaten. Vier stuks moeten tussen mei en oktober een grasplantje (Pijpenstrootje, Molinia caerulea) opeten, zodat de heide zich goed kan ontwikkelen.

De derde en laatste fase van het project gaat volgend jaar van start, en zal tot 2019 duren. Kosten van het project zijn 3,2 miljoen euro. De helft daarvan komt uit een Europese subsidie. De rest komt uit de zakken van de terreinbeheerders. In Nederland betaalt ook de provincie Noord-Brabant mee.